Dat het moderne internet geen veilige plek is, hoeven we de meesten van jullie niet meer te vertellen. Als je niet oplet, zit je computer, smartphone of eigenlijk elk aan het internet aangesloten apparaat, vol met gemene software die erop uit is om zo veel mogelijk geld aan je te verdienen. Meestal in de vorm van informatie, wat tegenwoordig net zo veel geld waard is als briefgeld, maar soms zelfs concreter door bijvoorbeeld je betalingsgegevens van je te stelen.

De verzamelterm voor deze kwaadwillende software is malware.

Maar malware is meer een overkoepelende term, en wordt in allerlei variaties –  elk met hun eigen gevaren – verspreidt onder argeloze internetters.

We hebben de hoofdterm malware natuurlijk al besproken, maar omdat we je goed willen voorbereiden, nemen we ditmaal een kijkje naar een vorm van malware waar heel wat mensen onbedoeld ervaring mee hebben: spyware.

Wat is spyware?

Spyware is een vorm van malware, maar gedraagt zich heel anders dan bijvoorbeeld virussen of adware.

Spyware probeert zichzelf bijvoorbeeld meestal niet maximaal te verspreiden over zo veel mogelijk systemen. In de meeste gevallen gaat het om een gerichte aanval en de malware gaat methodisch te werk om te krijgen wat het wil.

Wat het wil? — Jouw informatie en het liefst zo veel mogelijk. Daar kan letterlijk alles onder vallen wat je met jouw apparaat doet, van online bankieren tot je gewone chats met anderen.

Hoe kom je eraan?

Meestal vindt een infectie plaats door iets dat je zelf – uiteraard onwetend – binnen haalt:

• Een bijlage bij een e-mail of programma dat je download dat op het eerste gezicht volledig onschuldig is.
• Het komt vaak samen met andere software mee, heel soms kan je het nog uitzetten tijdens de installatie.
• Via een geïnfecteerde USB stick.
• Via je browser, vooral als je niet de moeite neemt om je browser netjes up to date te houden, of een hele oude browser gebruikt als Internet Explorer.

Hoe herken je een spyware-infectie?

Dat is het geniepige aan spyware: je hebt vaak geen enkel idee dat je geïnfecteerd bent. Meestal kom je pas achter een spyware infectie als je andere tekenen tegenkomt dat iemand er met je data vandoor is.

Spyware komt meestal mee met andere malware, zoals adware, die makkelijker te herkennen is. De meest gevaarlijke varianten kunnen zelfs je firewall en antivirus onschadelijk maken, zodat de aanvallers ongestoord hun gang kunnen gaan.

Maar oplettendheid is het halve werk, en als je merkt dat een van de volgende dingen op jouw systeem aan de hand is, is het absoluut tijd om actie te ondernemen:

• Wanneer je besturingssysteem plots veel meer geheugen gebruikt dan normaal, waardoor je computer of smartphone opvallend traag wordt.
• Je plots een deel van je harde schijf of andere opslag mist.
• Wanneer er ondanks dat je zelf niets doet, heel veel internetverkeer in- en uit je systeem gaat.
• Wanneer programma’s en hardware plots rare kuren beginnen te vertonen. Bijvoorbeeld onverwacht opnieuw opstarten, opstarten uit zichzelf, dit zijn best opvallende zaken.

Wat kan je doen om jezelf te beschermen tegen spyware?

Het eerste vervelende feit dat je moet accepteren is dat spyware met de dag slimmer wordt. De makers zijn verdomd ingenieus en je zal je moeten realiseren dat het telkens moeilijker wordt om jezelf goed te beschermen. Dat betekent natuurlijk niet dat je maar op je achterste moet blijven zitten en niets doen.

Je kunt jezelf absoluut wapenen tegen de meeste infecties. En de volgende stappen kunnen je helpen om te voorkomen dat onverlaten er met jouw gegevens vandoor gaan:

• Spyware kan praktisch overal vandaan komen – een programma dat je argeloos installeert, een torrent site die toch niet te vertrouwen blijkt, een handig lijkend stukje gratis software dat achteraf toch niet helemaal gratis blijkt te zijn. De mogelijkheden zijn eindeloos, maar als je de simpele regel aanhoudt dat als iets te mooi is om waar te zijn, het meestal ook niet waar is, kan je al veel gedoe schelen.
  Gebruik vertrouwde websites.
  En als je niet zeker bent van of een website betrouwbaar is, zoek het op, bijvoorbeeld op een website van een bekende beveiliger. Vaak houden deze prima bij waar je je op dit moment beter niet kan begeven online, en welke programma’s je absoluut moet mijden.

• Investeer in een degelijk antivirusprogramma.
  Hier moet je wel een beetje bij opletten. Sommige antivirusprogramma’s kunnen je systeem langzaam maken en er zijn tegenwoordig zelfs bedrijven als Norton, die je ongemerkt met een Crypto Miner opzadelen, wat je gewoon stroom kost, terwijl het je aan het eind van de dag niets oplevert.
  Maar een goed antivirusprogramma maakt je systeem niet langzamer, is lichtgewicht en zorgt voor uitstekende bescherming, omdat ze dagelijks hun lijsten met bekende virussen updaten.
• Blijf sowieso uit de buurt van slecht ondersteunde bitcoin-miners.
  Deze worden niet voor niets door veel antivirusscanners geblokkeerd. Sommige zijn er ronduit op uit om de wachtwoorden van je coin-wallet te stelen, dus gebruik vertrouwde software om dit te doen.
• Gebruik een VPN.
  Simpelweg omdat voorkomen beter is dan genezen. Als je eenmaal een infectie hebt is het hek al van de dam.

Een goede VPN beschermt je tegen een heel scala aan online gevaren en de beste VPN’s leveren standaard bescherming tegen spyware mee, die je bijvoorbeeld kan beschermen tegen advertenties en websites die schadelijke software bevatten.
Een van de betere in dit aspect is Surfshark. Standaard geleverd met een uitstekende malwareblocker, die er simpel gezegd voor zorgt dat het heel lastig wordt je te infecteren, zodat je niet achteraf met de gebakken peren zit.

Ook ExpressVPN doet dit uitstekend, er zit niet alleen software in die tegen malware en spyware beschermt, je krijgt ook mooie rapportages van de acties die de software heeft ondernomen om je te beschermen.

Het is belangrijk om te onthouden dat spyware niet heel veel nodig heeft om er met je gegevens vandoor te gaan of een achterdeurtje in je systeem in te bouwen.

Er hoeft maar een klein stukje kwaadwillende code te worden geïnjecteerd om je te besmetten.

Dus preventie is echt enorm belangrijk.

Wees oplettend en bescherm jezelf

Zoals we hierboven al aanstipten, voorkomen is altijd beter dan genezen.

Als je echt een infectie hebt, is het meestal al te laat en moet je als een malloot al je wachtwoorden en belangrijke data veilig stellen. Maar weet je dit te voorkomen, scheelt je dat veel kopzorgen en kan het je zelfs behoeden voor financiële schade.

Zorg dus dat alle software die je gebruikt, inclusief je besturingssysteem, altijd goed up to date is. Hiermee voorkom je al de meeste infecties.

Een goede VPN kan daarnaast enorm helpen om te zorgen dat je niet op de verkeerde plekken online terecht komt en zorgen dat jouw data netjes bij jou blijven.

Blijf altijd oplettend als je smartphone, tablet, laptop of PC zich niet gedraagt zoals je verwacht, dan kun je in ieder geval snel actie ondernemen als je wel een keer een infectie oploopt.